ในขณะที่ภูมิปัญญาไทยหลายแขนงได้รับการยกย่อง แต่ยาดองกลับถูกมองเป็นแค่ยาชูกำลังของขี้เมา กลายเป็นยาเสพติด ไม่รู้ว่าความจริงนั้น ยาดองมีคุณค่าอย่างไร เรามลองค้นหากันดูนะครับ.....ตามตำรา " หมอเมือง " หรือผู้มีภูมิรู้ด้านการแพทย์แผนไทย ก็อธิบายได้ว่า เหล้าหรือแอลกอฮอล์เป็นสารที่สามารถสกัดตัวยาได้อย่างมีประสิทธิภาพ หากวิเคราะห์ตามรสยาแล้วก็จะพบเหตุและผลว่า ยาดองเหล้าจัดเป็นยาที่มีรสร้อน หรือรสเผ็ดร้อน ซึ่งตามตำราท่านว่า รสเผ็ดร้อนนั้นจะช่วยแก้ไขโรคและอาการที่เกิดจาก วาโยธาตุพิการ อันได้แก่ แก้ลม แก้เมื่อย แก้ปวดหลัง แก้ท้องขึ้น แก้ปวดท้อง ท้องเฟ้อ (คนโบราณเรียก-ท้องพอง) แก้ลมในลำไส้-นอกลไส้ แก้จุกเสียด แน่นหน้าอก ฟอกเสมหะ ขับลม ริดสีดวงทวาร ช่วยย่อยอาหาร บำรุงธาตุ และอีกสารพัดโรค เขียนแยกได้เป็นเล่มต่างหาก
......โดยหลักการแล้ว ความร้อนจากแอลกอฮอล์จะช่วยทำให้หลอดเลือดขยายตัว ทำให้เลือดไหลเวียนดีขึ้น สามารถไปเลี้ยงอวัยวะต่างๆ ได้มากขึ้น ของเสียในร่างกาย จะถูกกระแสเลือดพาไป หรือถูกขับออกได้สะดวกขึ้น ออกซิเจนและสารจากตัวยา รวมทั้งอาหารที่มากับเส้นเลือดจะไปหล่อเลี้ยงร่างกายได้มากขึ้น และทั่วถึง หัวใจเต้นเร็วขึ้น สูบฉีดโลหิตได้เร็ว ช่วยขับของเก่าทิ้ง และดึงใหม่เข้ามาแทน ยางดองประเภทต่างๆจากข้อมูลโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร จังหวัดปราจีนบุรีได้อธิบายไว้ว่า การดองยานั้นมีอยู่ด้วยกัน 6 รุปแบบ
- ยาดองเหล้า เป็นการนำเอาเหล้ามาเป็นตัวสกัดเอาตัวยาในสมุนไพรออกมา และใช้เหล้าเป็นตัวขยายหลอดเลือดนำพาสมุนไพรไปสู่อวัยวะเป้าหมาย ส่วนใหญ่มีสรรพคุณในการแก้ปวดเมื่อ บำรุงกำลัง ขับน้ำคาวปลา แต่ไม่เหมาะสำหรับผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น เบาหวาน ความดัน โรคหัวใจ ผู้แพ้แอลกอฮอล์ หญิงตั้งครรภ์ หรือหญิงให้นมบุตร
- ยาดองแป้งข้าวหมาก เป็นการนำเอาสมุนไพรมาดองกับแป้งข้าวหมาก หรือลูกข้าวหมาก สำหรับสมุนไพรที่นิยมนำมาดอง มีจะเป็นสมุนไพรที่มีน้ำตาลมาก ทั้งนี้แป้งข้าวหมากยังจัดเป็นอาหารกลุ่มโพรไบโอติก ชึ่งดีต่อระบบทางเดินอาหาร ช่วยทำให้ตัวยา ดูดซีมได้ดียิ่งขุ้น
- การดองเปรี้ยว เป็นการดองโดยใช้สมุนไพรที่มีรสเปรี้ยวใส่ในตำรับ มีฤทธิ์กระตุ้นเชื้อแบคทีเรียได้ดีไม่ทำให้ยาเสียง่าย นอกจากนี้ ในทางการแพทย์แผนไทยความเปรี้ยวจะทำให้เกิดความร้อน ช่วยทำความสะอาดให้เส้นเลือด มักใช้พอกโลหิตสตรีที่ประจำเดือนมาไม่เป็นปกติ ขับน้ำคาวปลาหลังคลอดบุตร หรือสตรีที่ให้นมบุตรเนื่องจากไม่ส่วนผสมของเหล้า
- การดองน้ำผึ้ง เป็นการดองโดยใช้ ความเข้มข้นน้ำตาลสูงจากน้ำผึ้งมาสกัดน้ำยาออกมา โดยยาดองน้ำผึังที่ได้มักจะมีสรรพคุณในการบำรุงร่างกาย โดยเฉพาะกับผู้สูงอายุหรือผู้ที่มีร่างกายบอบบาง ข้อควรระวังในการดองน้ำผึ้งก็คือ ต้องใช้นำ้ผี้งแท้โดยปราศจากการผสมน้ำ เพราะหากผสมน้ำจะทำให้ยาดองเสีย และต้องดองเป็นเวลาอย่างน้อย 1 เดือน
- การดองเกลือ หรืออีกชื่อหนึ่งคือการดองเค็ม เป็นการดองหรือการหมักโดยใช้เกลือเป็นตัวสกัดยา ด้วยเกลือนั้นมีคุณสมบัติถนอมอาหารและมีคุณสมบัติในการชำระเมือกในมันในลำใส้
- การดองน้ำมูกหรือมูตร หรือปัสสวะ กาาาาาาาารดองยาแบบี้มีในพระไตรปิฏกว่าให้ภิกษุฉันยาดองน้ำมูตรเพื่อรักษาอาการอาพาธ ซึ่งในปัสสาวะมีความเค็มและยูเรียเป็นองค์ประกอบจะช่วยทำให้มีการปัสสาวะมากขึ้น ดังนั้นการดองน้ำมูตรเน่าจึงมีฤทธฺ์ในการขับปัสสาวะ ช่วยลดไข้ และขับพิษต่างๆ อย่างไรก็ข้อควรระวังในการผสมน้ำผึ้งก็คือ ต้องใช้น้ำผึ้งแท้ โดยปราศจากการผสมน้ำ เพราะหากมีการผสมจะทำให้เสีย และต้องดองเป็นเวลานานอย่างน้อย 1 เดือน
